W czasie II wojny światowej, sukcesy Armii Czerwonej na froncie wschodnim w 1943 roku i zbliżanie się do granic II RP, wywoływały niepokój władz Polskiego Państwa Podziemnego dotyczący zachowania się Sowietów po wkroczeniu na tereny należące przed wojną do państwa polskiego. W tym kontekście powstała akcja Burza, której celem było zbrojne powstanie lub wzmożona dywersja przeciwko okupantowi niemieckiemu. Akcja Burza była próbą współpracy polsko-sowieckiej w walce z Niemcami, ale miała także wymiar polityczny, dążąc do uznania polskich praw do ziem II Rzeczypospolitej przez Sowietów.
Przyczyny akcji Burza
Przed rozpoczęciem akcji Burza, doszło do zasadniczych zmian we władzach podziemnych i emigracyjnych, wywołanych aresztowaniem dowódcy AK gen. Stefana Roweckiego grota oraz śmiercią Naczelnego Wodza i premiera gen. Władysława Sikorskiego. Następca gen. Roweckiego, gen. Tadeusz Komorowski bór, 20 listopada 1943 roku wydał rozkaz o rozpoczęciu akcji Burza na terenie kraju. Celem akcji było wyzwolenie ziem polskich spod okupacji niemieckiej i skłonienie Sowietów do uznania polskich praw do tych ziem.
Przebieg akcji Burza
Akcja Burza rozpoczęła się 15 stycznia 1944 roku na Wołyniu walkami 2Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK z Niemcami. Jednak już podczas tych działań widoczne było negatywne stanowisko Sowietów, którzy rozbrajali jednostki polskie. Mimo to mobilizowano kolejne oddziały, z których największe wyzwalały wraz z Armią Czerwoną Wilno. Pomimo pozytywnych efektów wspólnej batalii, kilka dni później NKWD rozbroiło i internowało polskie oddziały. Mimo to AK decydowała się na kontynuację wspólnej walki z Sowietami oraz na samodzielne akcje, w których zajęła kilka ważniejszych miast.
Łącznie akcja Burza objęła tereny praktycznie całej II Rzeczypospolitej. Jednak Sowieci, chociaż chętnie przyjmowali pomoc AK w walce z Niemcami, po ich pomyślnym zakończeniu aresztowali, rozbroili, a często nawet rozstrzelali mniejsze oddziały polskie. Aresztowanych żołnierzy przymusowo wcielano do armii Berlinga lub wywożono do obozów w głąb Rosji. Reperkusje akcji odczuła także ludność cywilna, zwłaszcza na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczpospolitej, gdzie miały miejsce liczne pacyfikacje polskich wsi i miasteczek, deportacje Polaków w głąb Rosji oraz grabież polskich dóbr kultury.
Skutki i ocena akcji Burza
Akcja Burza nie przyniosła pozytywnych efektów zarówno w sensie militarnym, jak i politycznym. Polskie władze na emigracji informowały państwa zachodnie o sowieckich akcjach przeciwko Polakom, ale praktycznie nie reagowały. Stalin umniejszał rolę AK, podkreślając kluczową rolę polskich komunistów. W rezultacie, akcja Burza nie przyczyniła się do uznania polskich praw do ziem II Rzeczypospolitej przez Sowietów.
Podsumowując, akcja Burza była próbą współpracy polsko-sowieckiej w walce z Niemcami, ale nie przyniosła pozytywnych rezultatów. Sowieci nie uznali polskich praw do ziem II Rzeczypospolitej, a AK poniosła duże straty zarówno w ludziach, jak i w mieniu. Pomimo tego, akcja Burza jest ważnym wydarzeniem w historii Polski, które świadczy o determinacji i poświęceniu polskiego podziemia niepodległościowego w walce o wolność kraju.
Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Rola polskiego radia w czasie wojny - akcja burza, możesz odwiedzić kategorię Radio.