Konstytucja 3 maja - historia, autorzy i znaczenie

W pracy nad przygotowaniem Konstytucji 3 maja było zaangażowanych kilkadziesiąt osób. Idee zawarte w dokumencie kształtowały się podczas dyskusji stronnictw postępowych na Sejmie Wielkim. Do najważniejszego grona współautorów należała jednak ścisła grupa kilku osób, wśród których znajdowali się między innymi król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj czy Scipione Piattoli.

Ignacy Potocki. Człowiek kompromisu

Jedna z najważniejszych postaci Sejmu Wielkiego i przywódca Stronnictwa Patriotycznego. Przygotował pierwszy projekt konstytucji, przedłożony w 1790 roku projekt do formy rządu. Propozycja Potockiego - bardzo obszerna i szczegółowa, a przez to trudna do realizacji - nie została dobrze przyjęta przez Sejm ani króla Stanisława Augusta, który skwitował ją jako jakąś metafizykę.

Stanisław August Poniatowski. Ostatni król Polski

Ostatni władca Rzeczpospolitej Obojga Narodów i główny autor tekstu konstytucji. W trakcie obrad Sejmu Wielkiego stronnictwo Stanisława Augusta usiłowało przeforsować reformy państwa, które jednocześnie miały poszerzać zakres władzy królewskiej. Poniatowski był anglofilem i w proponowanych rozwiązaniach wzorował się na angielskim, niespisanym porządku konstytucyjnym. Wizja przeprowadzenia gruntowanych reform ziściła się dopiero po zawarciu kompromisu z również proreformatorskim, ale magnackim Stronnictwem Patriotycznym.

Scipione Piattoli

Włoski ksiądz i osobisty sekretarz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Piattoli znalazł się w otoczeniu króla dopiero w 1789 roku. Szybko jednak zaimponował mu swoją wiedzą, a zwłaszcza znajomością literatury. Był znakomicie zorientowany w prądach oświeceniowych epoki, poznawał je z pierwszej ręki, przebywając na zachodzie Europy.

Niemcewicz - złośliwiec od majowej Konstytucji

Zaufany człowiek Adama Kazimierza Czartoryskiego, jednego z przywódców Stronnictwa Patriotycznego, dzięki którego protekcji rozpoczął karierę polityczną. Niemcewicz był jednym z czołowych publicystów okresu Sejmu Wielkiego, na którym reprezentował województwo inflanckie.

Hugo Kołłątaj - kontrowersyjny twórca Konstytucji 3 maja

Jeden z czołowych publicystów epoki stanisławowskiej. Choć został wyświęcony na księdza, to wystrzegał się posługi przy ołtarzu. Ważnym wkładem Kołłątaja w pracę Sejmu Wielkiego było skupienie wokół siebie grupy działaczy zaangażowanych na rzecz reform. Tak zwana kuźnica kołłątajowska była wpływowym głosem na rzecz naprawy ustroju Rzeczpospolitej.

Stanisław Małachowski. Wzór uczciwego polityka w dobie rozbiorów

Marszałek Koronny na Sejmie Wielkim i jeden z najwybitniejszych ówczesnych polityków. Nie uczestniczył bezpośrednio w pracach nad Konstytucją 3 maja, ale odegrał ważną rolę jako pośrednik pomiędzy Ignacym Potockim a królem Stanisławem Augustem. Małachowski jak nikt inny nadawał się do tego zadania. Był znany ze swojego przywiązania do sprawiedliwości i praworządności i z tego powodu zyskał przydomek polskiego arystydesa.

W którym roku wprowadzono święto 3 maja

Święto Narodowe Trzeciego Maja obchodzone jest na pamiątkę uchwalenia przez Sejm Czteroletni, nazywany także Wielkim, 3 maja 1791 r. Ustawy Rządowej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, znanej jako Konstytucja 3 maja. Była to pierwsza w Europie i druga na świecie, po amerykańskiej z 1787 r., spisana konstytucja. Celem przyświecającym jej twórcom było ratowanie kraju, którego terytorium zostało częściowo zaanektowane w wyniku I rozbioru.

Dzień uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r. został uznany za święto narodowe już 2 dni później. Przez 123 lata zaborów Polski było zakazane. Zostało przywrócone w II Rzeczypospolitej Polskiej w 1919 r., zdelegalizowane przez okupantów niemieckich i sowieckich podczas II wojny światowej. Po jej zakończeniu było obchodzone tylko do 1946 r. Święto 3 Maja zostało oficjalnie zniesione w 1951 r. i przywrócone jako Święto Narodowe Trzeciego Maja w 1990 r. Od 2007 r. jest również świętem narodowym Litwy.

Sejm i Senat RP oraz Sejm Republiki Litewskiej w uchwale z 2021 r. w sprawie uczczenia 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów oddali hołd dziedzictwu nowożytnego konstytucjonalizmu i wyrazili przekonanie, że idee przyświecające uchwaleniu obu aktów stały się podstawą politycznej tożsamości obywateli krajów – spadkobierców Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Konstytucja 3 maja - historia, autorzy i znaczenie, możesz odwiedzić kategorię Historia.